510 234 234
Waluta:
Strona głównaPoradnikiHamulce w przyczepach rolniczych

Hamulce w przyczepach rolniczych

Hamulce w przyczepach rolniczych

Rolnictwo w dużej mierze opiera się na transporcie różnych towarów.
Wiosną transportujemy na pole nawozy oraz materiały siewne. Latem zwozimy z pól ziarna zbóż, jesienią z kolei okopowe.

Przyczepy, rozrzutniki i wozy asenizacyjne potrzebne są niemal na każdym etapie produkcji rolniczej, zarówno w produkcji roślinnej jak i zwierzęcej.

Do bezpiecznego użytkowania tych środków transportu niezbędne są m.in. skuteczne hamulce. W tym artykule przybliżymy rodzaje systemów hamulcowych w przyczepach rolniczych, zasadę ich działania, a także podpowiemy jak zadbać o sprawność hamulców, by nie zawiodły, kiedy będą potrzebne.

układ klockowy
Fot. 1 Hamulec klockowy, jeden z pierwszych hamulców stosowanych w pojazdach.

Ogólnie systemy hamulcowe możemy podzielić na 3 grupy:

Mechaniczne hamulec uruchamiany jest poprzez zestaw dźwigni oraz linek. W przyczepach używane są hamulce najazdowe zwane również bezwładnościowymi, mechanizm uruchamiający hamulec montowany jest w dyszlu. Rozwiązanie to wykorzystuje siłę, jaka powstaje między pojazdem holującym, a przyczepą podczas najeżdżania przyczepy na hamujący pojazd. Siła ta poprzez układ dźwigni oraz linek uruchamia hamulec bębnowy w kołach przyczepy. W myśl Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dn. 31 grudnia 2002 r hamulec najazdowy może być stosowany w przyczepach o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3, 5 t.

Zaletami tego typu hamulców są niskie koszty oraz prosta konstrukcja. Do wad należy zaliczyć opóźnienie działania hamulca przyczepy w stosunku do hamulca pojazdu holującego oraz konieczność blokowania mechanizmu w przypadku jazdy do tyłu.

alt
Rys. 2. Hamulec najazdowy zasada działania.

Pneumatyczne istnieją dwa rodzaje hamulców pneumatycznych: jedno- i dwuprzewodowe. Różnice między nimi omówimy w dalszej części artykułu. Hamulce pneumatyczne wykorzystywane są w bardzo wielu pojazdach m. in. w autobusach, ciężarówkach, pociągach oraz przyczepach rolniczych. Medium roboczym jest powietrze atmosferyczne, sprężone za pomocą sprężarki zabudowanej na pojeździe, zasilanej mechanicznie z silnika pojazdu.

Do zalet hamulców pneumatycznych można zaliczyć: automatyczne uruchomienie hamulców w przypadku np. odłączenia sie przyczepy oraz nieograniczoną dostępność medium roboczego: powietrza.

Wadą tego typu układów jest konieczność osuszania powietrza w układzie przy pomocy specjalnych osuszaczy. W skutek zmian ciśnienia z powietrza wytrąca się woda, która może powodować np. zamarzanie hamulców.

Hydrauliczne najczęściej stosowane w autach osobowych i dostawczych oraz coraz częściej ich odmiana montowana jest w przyczepach rolniczych.

W przypadku aut osobowych i dostawczych medium roboczym jest płyn hydrauliczny (np. DOT 4), natomiast w przypadku przyczep wykorzystuje się olej hydrauliczny ze skrzyni ciągnika.

Zaletą hamulców hydraulicznych w przyczepach rolniczych jest prostszy układ a co za tym idzie mniejsza jest jego awaryjność. Dodatkowo większe ciśnienie robocze pozwala na montaż mniejszej ilości siłowników, redukując tym samym koszty instalacji.

Wadą tego rozwiązania jest brak możliwości skutecznego hamowania w przypadku rozszczelnienia się układu.

Ponieważ hamulce najazdowe są rzadko spotykane w przyczepach rolniczych (stosowane głównie w przyczepkach samochodowych, lawetach oraz przyczepach campingowych), skoncentrujmy się na powszechniej stosowanych układach pneumatycznych oraz hydraulicznych.

Hamulce pneumatyczne

Jak wcześniej wspomniałem układy pneumatyczne dzielą się na dwa główne typy: jedno- i dwuprzewodowe.
Różnica ta wynika z konstrukcji sterowania hamulcami przyczepy.

W układzie jednoprzewodowym przewód łączący ciągnik z przyczepą jest jednocześnie przewodem zasilającym układ hamulcowy przyczepy w sprężone powietrze, i przewodem sterującym włączaniem hamulców.

W przypadku układu dwuprzewodowego, do połączenia ciągnika i przyczepy potrzebne są dwa przewody: jeden do zasilania układu w sprężone powietrze, a drugi do sterowania hamulcami.

Istotną różnicą pomiędzy tymi układami jest sposób sterowania.

W przypadku hamulców jednoprzewodowych, hamulce uruchamiane są w momencie, gdy w przewodzie pomiędzy ciągnikiem a przyczepą zostanie obniżone ciśnienie.

Natomiast w układzie dwuprzewodowym sterowanie polega na zwiększeniu ciśnienia w przewodzie sterującym.

altalt
Rys 3. Złącza hamulców pneumatycznych dwuprzewodowych.

Poniżej przedstawiamy schematy obu układów.

alt
Rys 4. Budowa hamulca pneumatycznego jednoprzewodowego.
1 zbiornik powietrza, 2 zawór sterujący, 3- ręczny regulator siły hamowania, 4 złącze przewodów (czarne),
5- filtr powietrza, 6 opcjonalne gniazdo drugiej przyczepy (czarne), 7- siłownik pneumatyczny
(źródło: Kwartalnik Pronar NR 3/2007)

alt

Rys 5. Budowa hamulca pneumatycznego dwuobwodowego.
1 zbiornik powietrza, 2 zawór sterujący, 3- ręczny regulator siły hamowania, 4- złącze przewodów (źółte),
5 złącze przewodów (czerwone), 6 opcjonalne gniazdo drugiej przyczepy (żółte), 7 - opcjonalne gniazdo drugiej przyczepy (czerwone), 8 - filtr powietrza, 9 - siłownik pneumatyczny
(źródło: Kwartalnik Pronar NR 3/2007)


Warto pamiętać, że układ jednoobwodowy może być używany tylko przy prędkości do 25 km/h. Wynika to z budowy układu zasilanie i sterowanie jednym przewodem powoduje szybsze wyczerpanie zapasu sprężonego powietrza w butli przyczepy, a tym samym brak możliwości bezpiecznego wyhamowania zestawu jadącego z większą prędkością. Nowoczesne ciągniki zwykle rozwijają prędkości rzędu 40km/h (niektóre nawet 60-70 km/h), z tego powodu w nowych przyczepach o większym tonażu montuje się hamulce dwuobwodowe, pozwalające bezpiecznie wyhamować zestaw.

Aby zachować sprawność układu, należy regularnie (jeśli przyczepa jest używana - najlepiej codziennie) spuszczać wodę ze zbiornika sprężonego powietrza oraz okresowo sprawdzać działanie hamulców.

W przypadku stwierdzenia nieszczelności układu należy bezzwłocznie je usunąć.

Dodatkowo przed podłączeniem przewodów ciśnieniowych należy upewnić się, że złącza są czyste. Po rozłączeniu przewodów należy je zabezpieczyć pokrywkami chroniącymi przed zabrudzeniami, lub spiąć z przeznaczonymi do tego złączami zamontowanymi zwykle na dyszlu przyczepy. Bardzo ważne jest również prawidłowe spinanie pojazdów z dwuobwodowym układem hamulcowym, złącza należy spinać zgodnie z oznaczeniami (żółty z żółtym itd), błędne podłączenie uniemożliwi prawidłowe działanie hamulców.

Sprawdź naszą ofertę złączek pneumatycznych oraz przewodów spiralnych.

altalt
Fot. 6. Tablice złączy w ciągniku rolniczym. Po lewej złącza instalacji jedno- i dwuprzewodowej, po prawej widoczne złącza instalacji pneumatycznejdwuprzewodowej oraz złącze hamulców hydraulicznych.
1 złącze hamulca dwuprzewodowego żółte (sterujące), 2 złącze hamulca dwuprzewodowego czerwone (zasilające),
3 - złącze hamulca jednoprzewodowego (czarne), 4 złącze hamulców hydraulicznych


alt
Fot. 7. Tablica złączy w przyczepie rolniczej NT AGRO, służąca do zabezpieczania złączy hamulcowych i hydrauliki siłowej, w czasie postoju przyczepy odłączonej od ciągnika.

Układy hamulcowe jedno- i dwuprzewodowe nie są ze sobą kompatybilne dlatego też, nie jest możliwe prawidłowe spięcie np. ciągnika z układem jednoprzewodowym i przyczepy z układem dwuprzewodowym, bez wykonania modyfikacji w którymś z układów. W przypadku, kiedy ciągnik współpracuje z przyczepami z różnymi układami najlepiej jest posiadać instalację ciągnika przystosowana do obu rozwiązań: z trzema złączami pneumatycznymi, tak jak przedstawiona na fot. 6. Jeżeli ciągnik posiada jedynie instalację dwuprzewodową można łatwo ją zmodyfikować przy pomocy zestawu doposażenia, dzięki czemu zyskamy trzecie wyjście pneumatyczne do podłączenia instalacji jednoprzewodowej. Zestaw taki dostępny jest w naszym sklepie - zobacz ofertę.

alt
Fot. 8. Zestaw doposażenia instalacji pneumatycznej dwuobwodowej, rozszerzający układ o złącze do hamulców jednoprzewodowych.

Należy pamiętać, że przy podłączaniu dwóch przyczep do ciągnika, obie powinny mieć ten sam typ układu hamulcowego. Poniżej prezentujemy jak prawidłowo podłączyć automatyczny korektor siły hamowania oraz zawory hamulcowe (na przykładzie zaworów HZS-2, HZS-4, Praszka oraz Pronar).

alt
alt

Tab. 9. Opis podłączenia zaworu automatycznego regulatora siły hamowania ( korektora, MIZAR 32008) do układów dwuprzewodowych oraz jednoprzewodowych.

alt
alt

Tab. 10. Opis podłączenia zaworu HZS-4 (MIZAR 16861) do układów dwuprzewodowych oraz jednoprzewodowych.

alt
alt

Tab. 11. Opis podłączenia zaworu HZS-2 (MIZAR 17249) do układów jednoprzewodowych.

alt
alt

Tab. 12. Opis podłączenia zaworu przyczep Pronar (MIZAR 26601) do układów dwuprzewodowych oraz jednoprzewodowych.

altalt

Tab. 13. Opis podłączenia zaworu 44100110 ( Praszka, MIZAR 27530) do układów dwuprzewodowych oraz jednoprzewodowych.

Wyżej wymienione zawory sterujące można znaleźć w naszym sklepie internetowym. Wystarczy kliknąć w zdjęcie zaworu, który Państwa interesuje.

Od pewnego czasu w układach pneumatycznych przyczep rolniczych stosowane są automatyczne regulatory siły hamowania. Regulator automatyczny, zwany również korektorem siły hamowania stosowany jest w układzie zamiast regulatora ręcznego (3- lub 4- pozycyjnego). Korektor montowany jest w ramie przyczepy pod skrzynią ładunkową, nad tylną lub środkową osią, z którą połączony jest poprzez uchylne ramię. Pod wpływem obciążenia skrzyni ładunkiem resory uginają się, co powoduje zmianę położenia ramienia korektora i tym samym zmianę ciśnienia powietrza podawanego na siłowniki hamulcowe.

alt
Fot. 14. Automatyczny korektor siły hamowania montowany w przyczepie Pronar.

alt
Rys. 15. Schemat dwuprzewodowego układu hamulcowego z korektorem siły hamowania.
1 złącza hamulca dwuprzewodowego, 2 przewody spiralne, 3 zawór hamulcowy, 4 zbiornik sprężonego powietrza, 5 automatyczny regulator siły hamowania, 6 - siłownik hamulcowy

Hamulce hydrauliczne

Coraz częściej w przyczepach rolniczych możemy spotkać hamulce hydrauliczne. Nie są to jednak układy, które znamy z samochodów osobowych czy dostawczych. Wspólną cechą jest zasada działania oraz rodzaj medium roboczego - cieczy nieściśliwej. Układ hamulców hydraulicznych jest prostszy w budowie od układu pneumatycznego i charakteryzuje się mniejszymi rozmiarami siłowników, z uwagi na wyższe ciśnienie robocze (60-100 bar). Poniżej przedstawiamy schemat najprostszego hydraulicznego układu hamulcowego stosowanego w przyczepach rolniczych.
alt
Rys. 16. Schemat hydraulicznego układu hamulcowego przyczepy.
1 siłownik hamulcowy hydrauliczny, 2 złącze hamulcowe hydrauliczne, 3 kostka rozdzielająca

Hydrauliczny układ hamulcowy przyczepy rolniczej zasilany jest olejem hydraulicznym z układu hydrauliki siłowej ciągnika, jednak przez specjalne złącze hamulcowe uniemożliwiające pomylenie go ze złączem siłowym.

W momencie wciśnięcia pedału hamulca w ciągniku zostaje uruchomiony odpowiedni zawór, przekazujący ciśnienie z pompy hydraulicznej ciągnika do układu hamulcowego przyczepy. W odróżnieniu od układu pneumatycznego, w układzie hydraulicznym jest możliwość sterowania siłą hamowania za pomocą pedału hamulca w ciągniku. Im mocniej operator wciśnie pedał hamulca, tym większe ciśnienie oleju zostanie przekazane do siłowników w przyczepie i tym skuteczniej hamować będzie przyczepa.

Tak jak złącze przewodów, również hydrauliczne siłowniki hamulcowe różnią się od zwykłych siłowników siłowych. Główne różnice polegają na zastosowaniu sprężyny wewnątrz siłownika oraz widełek na końcu tłoczyska. Sprężyna pozwala na powrót siłownika do pozycji wyjściowej w chwili zwolnienia pedału hamulca w ciągniku, natomiast widełki umożliwiają bezproblemowe połączenie siłownika z dźwignią rozpieraka hamulca w przyczepie.Wadą takiego najprostszego układu hydraulicznego jest brak możliwości samoczynnego zahamowania przyczepy w przypadku jej niezamierzonego odłączenia od ciągnika. Wada ta wg przepisów nt. warunków dopuszczenia przyczepy do ruchu, uniemożliwia zgodną z prawem rejestrację przyczepy i użytkowanie jej na drogach publicznych. Wadę tą można usunąć poprzez montaż dodatkowych elementów w układzie. Potrzebne elementy to: specjalny zawór bezpieczeństwa, akumulator hydrauliczny oraz kilka nypli i dodatkowych przewodów. Schemat zmodyfikowanego układu przedstawiamy poniżej.
alt
Rys. 17. Schemat hydraulicznego układu hamulcowego przyczepy z zaworem bezpieczeństwa.
1 złącze hamulcowe, 2 zawór bezpieczeństwa, 3 łańcuch zaworu bezpieczeństwa, 4 akumulator hydrauliczny,
5 siłownik hamulcowy hydrauliczny, 6 bęben hamulcowy.


Zasada działania takiego zmodyfikowanego układu jest bardzo prosta. W momencie niezamierzonego odczepienia się przyczepy np. w czasie jazdy, złącze typu Push-Pull rozłącza przewód zasilający chroniąc go przed uszkodzeniem, a łańcuch przymocowany do ciągnika przestawia zawór bezpieczeństwa w pozycję STOP. Wskutek tego ciśnienie oleju zgromadzonego w akumulatorze hydraulicznym uruchamia siłowniki hamulcowe. Odpowiednia konstrukcja zaworu i szybkozłącza na przewodzie umożliwia rozłączenie przewodu oraz łańcucha zaworu bez uszkodzeń, dzięki czemu można ponownie podłączyć układ hamulcowy.

Układ taki spełnia wymagania określone w Dz. U. 32 z 2003r, poz 262 z poźn. zm.
§ 48.
2. Przyczepa, o której mowa w § 44, powinna być wyposażona w następujące rodzaje hamulców:
1) hamulec roboczy spełniający wymagania określone w ust.1 pkt 1 lit. a, a ponadto:
a) uruchamiany z miejsca kierowcy jednym ruchem łącznie z hamulcem roboczym pojazdu ciągnącego, z
zastrzeżeniem ust. 3,

b) zapewniający samoczynne zatrzymanie przyczepy w razie zerwania podczas jazdy połączenia z
pojazdem ciągnącym;

2) hamulec postojowy:
a) działający również, gdy przyczepa jest odłączona od pojazdu ciągnącego,

b) uruchamiany z zewnątrz przez osoby znajdujące się na drodze; przez uruchamianie rozumie się
również zwalnianie hamulca.


Przytoczony § 44 dotyczy ciągnika rolniczego i przyczepy rolniczej.

Rosnąca popularność układów hamulców hydraulicznych w przyczepach, wynika w głównej mierze z braku instalacji pneumatycznych w ciągnikach sprowadzanych z zachodu. Średni koszt założenia instalacji pneumatycznej dwuobwodowej do zachodniego ciągnika wynosi ok 5 tys. zł. Z kolei koszt założenia najprostszej hydraulicznej instalacji hamulcowej w przyczepie wyniesie ok 500-700 zł.

Ciekawym rozwiązaniem jest połączenie instalacji pneumatycznej i hydraulicznej.W istniejącej instalacji pneumatycznej przyczepy (jedno- lub dwuprzewodowej) należy zdemontować siłowniki hamulcowe i w ich miejsce wstawić odpowiednio dobrane siłowniki hamulcowe pneumatyczno-hydrauliczne. Ich zaletą jest możliwość działania zarówno z układami pneumatycznymi jak i hydraulicznymi. Oczywiście poza wymianą siłowników należy zamontować pozostałą część instalacji hydraulicznej, czyli szybkozłącze oraz przewody i armaturę (nyple, trójniki), aby możliwe było podłączanie do instalacji hamulcowej hydraulicznej ciągnika.

altalt

Rys. 18. Siłownik hamulcowy hydrauliczny Mizar 24594 (po lewej), oraz siłownik hamulcowy pneumatyczno hydrauliczny BCDT Mizar 24557 (po prawej)

Ceny obu typów siłowników są bardzo zbliżone, a wyposażenie przyczepy w dodatkowy układ zwiększa jej przydatność - zyskujemy możliwość spinania z ciągnikami z instalacjami zarówno pneumatycznymi jak też hydraulicznymi. Sprawdź naszą ofertę na siłowniki hamulcowe.

Wybierz kategorię

Korzystanie z tej witryny oznacza wyrażenie zgody na wykorzystanie plików cookies. Więcej informacji możesz znaleźć w naszej Polityce CookiesNie pokazuj więcej tego komunikatu