Zagrożenia i ochrona zdrowia w hodowli trzody chlewnej

Źródła zagrożeń zdrowia w hodowli trzody chlewnej powodujące wypadki są łatwe do zdefiniowania. Inaczej jest z diagnozowaniem przyczyn chorób zawodowych hodowców. W artykule omówimy trzy najbardziej szkodliwe czynniki chorobotwórcze i środki ochrony indywidualnej, które należy stosować podczas pracy w chlewniach.

Źródła zagrożeń zdrowia

Pył rolniczy

Omawianie źródeł zagrożeń zdrowia w hodowli trzody chlewnej rozpocząć należy od pyłu rolniczego, który kojarzy się głównie z brudem osadzającym się na skórze lub na odzieży. Najczęściej nie zdajemy sobie sprawy z tego, że również go wdychamy i wtedy staje się prawdziwym niebezpieczeństwem. W przypadku pyłu rolniczego objawy chorobowe przeważnie nie występują od razu, ale dopiero po pewnym okresie wykonywania pracy w zapylonym środowisku.

Pył rolniczy w hodowli trzody chlewnej powstaje w wyniku wykonywania takich czynności, jak: rozdrabnianie, mieszanie, przesypywanie, przerzucanie. Przy produkcji zwierzęcej miejscami o największym stężeniu pyłu to paszarnie oraz chlewnie. Źródłami pyłu są także remonty i konserwacja sprzętu, prace warsztatowe oraz sypkie środki chemiczne. W większości pyłów spotykanych w rolnictwie występują drobnoustroje, a także składniki mineralne, w tym krystaliczna krzemionka.

Źródła zagrożeń zdrowia w hodowli trzody chlewnej w postaci pyłów rolniczych mogą być ograniczane na trzy sposoby:

• usuwanie pyłu bezpośrednio w miejscu jego powstawania oraz z przestrzeni ogólnej za pomocą agregatów filtracyjno-wentylacyjnych;
• izolowanie źródeł pyłu dzięki urządzeniom połączonym z instalacją wentylacji wywiewnej;
• środki ochrony indywidualnej w następującej postaci: półmaski filtrujące, maski, ubrania i buty ochronne izolujące pracującego rolnika od zapylonej strefy.

W celu ochrony układu oddechowego przed pyłami w postaci cząstek stałych wystarczające okażą się półmaski filtrujące. W zależności od intensywności zapylenia, stosuje się półmaski filtrujące klasy FFP1, FFP2 lub FFP3 (im wyższa wartość tym większa skuteczność ochrony) lub wielorazowego użytku z filtrami klasy P1, P2 lub P3. Podstawą oceny zużycia tego typu sprzętu i wymiany na nowy jest zaobserwowanie wzrostu oporów oddychania. Jeżeli półmaska filtrująca lub filtr podczas używania zaczynają ograniczać swobodne oddychanie, należy je wymienić na nowe. Jest to oznaka zapchania włókniny filtracyjnej.

W sklepie mizar.com.pl oferujemy następujące półmaski filtrujące:

• Półmaski filtrujące FFP1 - niskie stężenia drobnych pyłów (do 4 × NDS) oraz mgły olejowe i wodne występujące zwykle podczas ręcznego szlifowania, wiercenia i cięcia.
• Półmaski filtrujące FFP2 - średnie stężenia drobnych pyłów (do 12 × NDS) oraz mgły olejowe i wodne występujące zwykle podczas gipsowania, cementowania i szlifowania, a także pył drzewny.
• Półmaski filtrujące FFP3 - wysokie stężenia drobnych pyłów (do 50 × NDS) oraz mgły olejowe i wodne występujące zwykle podczas prac z czynnikami biologicznymi i włóknami.

Hałas

Źródła zagrożeń zdrowia w hodowli trzody chlewnej obejmują również hałas. Głównym jego źródłem w procesie produkcji trzody chlewnej są zwierzęta. W chlewniach, szczególnie podczas karmienia, hałas może sięgać 100 dB. Ponadto, źródłami hałasu występującymi w rolnictwie są: ciągniki rolnicze współpracujące z zestawami maszyn rolniczych oraz maszyny samojezdne. Średnie poziomy hałasu odnoszące się do całego roku na wyższym poziomie niż 90dBA znacznie przekraczają wartości dopuszczalne. Prowadzone badania wykazały, że u dużej części badanych rolników narażonych na intensywny hałas występuje znaczne upośledzenie słuchu, powiększające się z wiekiem i stażem pracy. Uzyskane wysokie wartości ubytków słuchu (na oboje uszu), głównie w obszarze wysokich częstotliwości (4 6 kHz) dowodzą, że ujawnione pogorszenia słuchu mają podłoże typowo zawodowe (oddziaływanie hałasu na narząd słuchu).

Prostym sposobem określenia poziomu hałasu jest sprawdzenie z jakiej odległości możemy kontaktować się z drugą osobą. Jeżeli z odległości ok. 2m musimy podnosić głos, aby być zrozumiałym hałas wynosi ok. 80 dB, a jeżeli musimy to robić z odległości ok. 1m - ok. 85 dB. O ile w pierwszym przypadku zalecane jest stosowanie ochronników słuchu, to w drugim środki ochrony indywidualnej są bezwzględnie konieczne. W celu ograniczenia narażenia na szkodliwy hałas powinny być stosowane środki ochrony indywidualnej w postaci:

• nauszników lub
• wkładek przeciwhałasowych.

Chemiczne środki do odkażania i dezynfekcji

Źródła zagrożeń zdrowia w hodowli trzody chlewnej to również środki chemiczne wykorzystywane do odkażania i dezynfekcji chlewni. Takie preparaty wchłaniają się przede wszystkim przez drogi oddechowe, a także przez przewód pokarmowy i skórę. Czyszczenie i dezynfekcja pomieszczeń inwentarskich jest nieodzownym elementem nowoczesnej produkcji zwierzęcej. Ich cel to niedopuszczenie do przeniesienia się zakażenia między cyklami produkcyjnymi. Odkażanie okresowe jest przeprowadzane po zakończeniu każdego cyklu produkcyjnego, likwiduje stałe drogi szerzenia się zakażeń, natomiast odkażanie ciągłe służy likwidacji dróg ruchomych i żywieniowych. Składa się ono z czterech etapów:

• Uprzątnięcie i czyszczenie na sucho z wszelkiego rodzaju brudu i odpadów. Wszystkie świnie i ruchomy sprzęt powinien być wówczas usunięty z budynku chlewni.
• Wstępne mycie pod ciśnieniem, w celu zwiększenia skuteczności mycia stosuje się odkażające detergenty.
• Mycie i odkażanie systemów pojenia i wyposażenia ruchomego z dodatkiem środka odkażającego nie tworzącego toksycznych pozostałości.
• Dezynfekcja obniżająca poziom drobnoustrojów chorobotwórczych.

Źródła zagrożeń zdrowia w hodowli trzody chlewnej w postaci odkażających środków chemicznych uzależnione są od:

• rodzaju stosowanego środka - najbardziej szkodliwymi są środki 1 i 2 kategorii toksyczności. Należy jednak pamiętać, że najwięcej zatruć wiąże się ze stosowaniem związków kategorii 3 stosunkowo mniej toksycznych, ale również niezwykle niebezpiecznych;
• formy i stężenia preparatu - preparaty płynne do sporządzania emulsji są bardziej niebezpieczne i szybciej przenikają przez odzież do skóry niż preparaty w formie proszków czy granulatów;
• czasu narażenia - im dłuższy jest czas kontaktu z preparatem tym większe jest zagrożenie zdrowia człowieka;
• czynników atmosferycznych - praca w podwyższonej temperaturze i wilgotności powietrza powoduje zwiększenie stężenia szkodliwych substancji chemicznych w powietrzu.

Przewlekłe narażenie na działanie odkażających środków chemicznych może prowadzić do zaburzeń neurologicznych i neuroendokrynologicznych oraz zaburzeń rozrodu. Długotrwały kontakt ze środkami chemicznymi wpływa na zwiększenie ryzyka zachorowania na nowotwory, w tym na nieziarnicze chłoniaki, raka płuc, trzustki czy jąder. Pracom z aktywnymi preparatami chemicznymi powinny towarzyszyć środki ochrony indywidualnej w postaci pochłaniaczy używanych łącznie z maskami lub półmaskami wielorazowego użytku. Najbardziej uniwersalny pochłaniacz typu ABEK jest przeznaczony do ochrony przed gazami organicznymi i nieorganicznymi, parami i gazami substancji organicznych, parami i gazami kwaśnymi, amoniakiem i jego pochodnymi organicznymi, a także mieszaninami w/w substancji.

Zagrożenia zdrowia podczas typowych prac hodowlanych

Usuwanie gnojowicy

Częste usuwanie gnojowicy poprzez spłukiwanie wodą powoduje gwałtowny wzrost emisji amoniaku. Czynność tę wykonuje się zwykle dwukrotnie w ciągu dnia rano i wieczorem. Przed rozpoczęciem pracy należy mieć na uwadze fakt, że zamknięte pomieszczenia hodowlane powodują zwielokrotnienie stężenia szkodliwych substancji w powietrzu. W związku z tym zapewniona musi być odpowiednia wentylacja i przeprowadzenie testu szczelności maski filtrująco-pochłaniającej.

Należy być zaopatrzonym w środki ochrony indywidualnej: kombinezon ochronny, rękawice, buty ochronne, ochronę oczu oraz stosować półmaski filtrujące z elementami oczyszczającymi (zestaw nr 2).

Pojenie i karmienie zwierząt

Istnieją trzy rodzaje systemów pojenia zwierząt: poidła smoczkowe połączone z miską lub korytkiem, koryta na wodę i poidła gryzakowe. Coraz częściej jest to czynność zmechanizowana. Jednak w przypadku konieczności wejścia do chlewni trzeba zastosować środki ochrony indywidualnej.

Przed przystąpieniem do pracy należy założyć kombinezon ochronny, rękawice, odpowiednie buty ochronne, ochronę oczu oraz stosować półmaski filtrujące (zestaw nr 3). Po zakończeniu pojenia i karmienia środki ochrony indywidualnej trzeba umyć i zabezpieczyć. W przypadku używania masek jednorazowych należy je wyrzucić.

Czyszczenie i dezynfekcja pomieszczeń chlewni

Przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić poprawność działania wentylacji i zastosować środki ochrony indywidualnej: kombinezon ochronny, rękawice, odpowiednie buty ochronne, ochronę oczu oraz koniecznie półmaski filtrujące oddechowe (zestaw nr 1). Ochrony te stosuje się przez cały czas przygotowywania roztworu dezynfekcyjnego i podczas jego aplikowania. Po zakończeniu wszystkich czynności zdjęte ochrony należy zabezpieczyć i wywietrzyć pomieszczenie.

Środki ochrony indywidualnej

Zestaw nr 1 - Przygotowywanie chemicznych środków odkażających i dezynfekcyjnych.

Kombinezon, pełna maska z filtropochłaniaczem typu ABEK, buty ochronne, rękawice, ochronnik słuchu.

Zestaw nr 2 - Usuwanie gnojowicy.

Kombinezon, ochrona oczu (SF400), półmaska filtrująca z warstwą węgla aktywnego lub półmaska z elementami oczyszczającymi, buty ochronne, rękawice.

Zestaw nr 3 - Karmienie lub pojenie zwierząt.

Kombinezon, ochrona oczu (SF400), ochronniki słuchu, półmaska filtrująca.